Zrěti kod "Bosnijsky jezyk"

{{Kartka jezyk
| name = Bosnijsky ili bosnjačsky
| nativename = {{jezyky|bs|bosanski|bs|босански}}
| image = Serbo croatian languages2006.png
| imagecaption = Standardy srbskohrvatskogo jezyka v 2006 godu. Krajiny, kde govoret na bosnijskom, sut kolorovane črvenym.
| states = [[Bosnija i Hercegovina]] i bosnijska diaspora
| speakers = kolo 2.5 milionov
| date = 2008
| ref = <ref>{{cite web|url=http://www.alsintl.com/resources/languages/Bosnian/|title=Accredited Language Services: An Outline of Bosnian Language History|publisher=Accredited Language Services|access-date=12 August 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20160801095516/https://www.alsintl.com/resources/languages/Bosnian/|archive-date=1 August 2016|url-status=dead}}</ref>
| script = * [[latinica]]
* [[kirilica]]{{efn|Kirilica jest jedno od dvojih služebnyh pism v Bosniji i Hercegovini, ale v praksě jest uživana izključno v [[Republika Srbska|Republikě Srbskoj]], jednom od dvoh entitetov državy (v drugom, [[Federacija Bosnije i Hercegovine]], latinica jest prědpočitana večinstvom žiteljev).}}
* '''Historično:'''
* [[arebica]] ([[arabsko pismo]])
* [[bosnijska kirilica]]
| official = * [[Bosnija i Hercegovina]] (soslužebny)
* [[Črna Gora]] (soslužebny)
| minority = * [[Srbija]] (tož sporno [[Kosovo]])
* [[Hrvatija]]
* [[Sěverna Makedonija]]
| family = * [[Indoevropejske jezyky]]
** [[Baltoslovjanske jezyky]]
*** [[Slovjanske jezyky]]
**** [[Južnoslovjanske jezyky]]
***** [[Srbskohrvatsky jezyk]]
****** [[Bosnijsky jezyk]]
}}
'''Bosnijsky''' ({{jezyky|bs|bosanski|bs|босански}}) ili '''bosnjačsky''' ({{jezyky|hr|bošnjački|sr|бошњачки}})  jest južnoslovjansky jezyk koj glavno koristajut  [[Bosnjaki]]. Pored [[Чрногорскы језык|črnogorskogo]], [[Hrvatsky jezyk|hrvatskogo]] i [[Srbsky jezyk|srbskogo]] jezyka, bosnijsky jest jedin od četyrěh standardnyh kniževnyh form [[Srbskohrvatsky jezyk|srbohrvatskogo]] mnogocentričnogo jezyka. Bosnijsky jest jedin od službenyh jezykov [[Bosnija i Hercegovina|Bosnije i Hercegoviny]], soslužbeny v [[Чрна Гора|Črnoj Gorě]] i službeno poznany jezyk menšinstva v [[Hrvatija|Hrvatiji]], [[Kosovo|Kosovu]], [[Sěverna Makedonija|Sěvernoj Makedoniji]] i [[Srbija|Srbiji]].

Bosnijsky jezyk koristaje [[latinica|latinicu]] i [[kirilica|kirilicu]], ale jest vyše obyčajno upotrěbjenje latinici. Standard bosnijskogo jezyka jest osnovany na [[štokavsko narěčje|štokavskom narěčju]] (točněje, na narěčju Iztočnoj Hercegoviny),  takože kak i tri ine standardy.

== Spor okolo nazve ==
Nazva "bosnijsky jezyk" jest sporna za nektore Hrvatov i Srbov, ktory go nazyvajut "bosnjačsky jezyk". Oni tvrdet že nazva "bosnijski jezyk" pokazyvavaje politične pretenzije i nepravilno označava jezyk vsih žitelja Bosnije i Hercegovine. Oni domněvajut že jezyk jest dolžen byti nazvany po narodu. Medžutim, bosnjačsky jezykoznavci nastoje že jest nazva "bosnijsky jezyk" izbrana zato že jest historična nazva jezyka i že jesut tak nazyvali njihnogo jezyk vsegda.

== Historično upotrěbjenje nazve ==
* V dělu ''Skazanje izjavljenno o pismeneh'' (1423-1426), bulgarsky lětopisec Konstantin Filozof spominaje bosnijsky jezik so bulgarskym, srbskym, slovenačskym, češskym i hrvatskym.<ref name=":0">{{Cite book|last=Rizvić|first=Muhidin|title=Bosna i Bošnjaci: Jezik i pismo|publisher=Preporod|year=1996|location=Sarajevo|pages=6}}</ref>
* Notarska kniga grada Kotora iz 1436. goda spominaje děvčinu "ktora se nazyva Djevena na bosnijskom jezyku".<ref name=":0" /><ref>Aleksandar Solovjev, ''Trgovanje bosanskim robljem do god. 1661''. - Glasnik Zemaljskog muzeja, N. S., 1946, 1, 151.</ref>
* Dělo ''Thesaurus Polyglottus'' opublikovan u Frankfurt am Mainu (1603) spominaje bosnijsko narěčje s dalmatinskym, hrvatskym i srbskym.<ref>Valentin Putanec, ''Leksikografija'', Enciklopedija Jugoslavije, V, 1962, 504.</ref><ref>{{Cite book|last=Rizvić|first=Muhsin|url=https://www.muhsinrizvic.ba/sadrzaj/MRizvic-Bosna_i_Bosnjaci_%20jezik_i_pismo.pdf#page=7|title=Bosna i Bošnjaci: Jezik i pismo|publisher=Preporod|year=1996|location=Sarajevo|pages=7}}</ref>
* Bosnijsky franciskan Matija Divković v svojemu dělu ''Nauk krstjanski za narod slovinski'' (1611) tvrdi že jest "tolmačenje iz latinskogo k pravdivom i istinnomu bosnijskom jezyku".<ref name=":1">{{Cite book|last=Rizvić|first=Muhsin|url=https://www.muhsinrizvic.ba/sadrzaj/MRizvic-Bosna_i_Bosnjaci_%20jezik_i_pismo.pdf#page=24|title=Bosna i Bošnjaci: Jezik i pismo|publisher=Preporod|year=1996|location=Sarajevo|pages=24}}</ref>
* Bosnjačsky poet Muhamed Hevaji Uskufi Bosnevi v svojem slovniku (1632) nazyva jezyk bosnijsky.<ref>[https://web.archive.org/web/20140202111003/http://www.pozitiv.si/dividedgod/texts/Aljamiado%20and%20Oriental%20Literature%20in%20BiH.pdf "ALJAMIADO AND ORIENTAL LITERATURE IN BOSNIA AND HERZEGOVINA (1463-1878)"]. pozitiv.si.</ref><ref>{{Cite book|last=Hukočić|first=Muhamed|title=Muhamed Hevaji Uskufi|last2=Kasumović|first2=Ahmet|publisher=Biblioteka Baština|year=1990|isbn=86-7155-042-7|location=Sarajevo}}</ref>
* Jezuitsky duhovnik Bartolomeo Cassio (1640) nazyva jezyk upotrěbjeny v svojem dělu ''Ritual rimski'' kak naški ili bosnijsky.<ref name=":2">{{Cite book|last=Rizvić|first=Muhsin|url=https://www.muhsinrizvic.ba/sadrzaj/MRizvic-Bosna_i_Bosnjaci_%20jezik_i_pismo.pdf#page=8|title=Bosna i Bošnjaci: Jezik i pismo|publisher=Preporod|year=1996|location=Sarajevo|pages=8}}</ref><ref name=":3">{{Cite book|last=Jagić|first=Vatroslav|title=Iz prošlosti hrvatskog jezika. Izabrani kraći spisi|publisher=Matica hrvatska|year=1948|location=Zagreb|pages=49}}</ref>
* Italijansky jezykoznavec Giacomo Micaglia v svojem slovniku (1649) tvrdi že "iz vsih ilirskyh jezikah, bosnijsky jest najkrasivějši". Ilirsky jest byl ravnoznačnik za južnoslovjanski jezyk.<ref name=":2" /><ref name=":3" />
* Bosnjačsky lětopisec Mula Mustafa Bašeskija iz 18. stolětja tvrdi že "bosnijski jezyk jest mnogo bogatějši od arabskogo jerbo imaje 45 slova za glagol "idti""<ref name=":1" />
* Venecijsky pisatelj Alberto Fortis v svojem dělu ''Viaggio in Dalmazia'' nazyvaje jezyk Morlahov kak ilirsky, morlašsky, ili bosnijsky.<ref>{{Cite book|last=Fortis|first=Alberto|title=Viaggo in Dalmazia|publisher=Presso Alvise Milocco|year=1774|volume=I|location=Venecija|pages=91-92}}</ref>
* Hrvatsky pisatelj Matija Petar Katančić jest opublikoval tolmačenje (1831) za ktoro kaže že jest tolmačenje "v jezyku slavo-ilirskom bosnijskog izgovorjenja".<ref>{{Cite book|last=Jasmin|first=Hodžić|title=Bosanski jezik|publisher=Internacionalni univerzitet u Sarajevu|year=2018|location=Sarajevo|pages=135, 140}}</ref><ref>{{Cite book|last=Katanić|first=Matija Petar|title=Sveto pismo|year=1831|location=Budim}}</ref>
* Hrvatsky pisatelj Matija Mažuranić v svojem dělu ''Pogled u Bosnu'' (1842) skaže: "V Bosniji se govori ilirsky směšany s turečskymi slovami" a potom go nazivaje bosnjačskim i naškim.<ref>{{Cite book|last=Mažuranić|first=Matija|title=Pogled u Bosnu|publisher=Tiskom narodne tiskarnice dra, Lj. Gaja|year=1842|location=Zagreb|pages=52}}</ref>
* Bosnijski franciskan Ivan Franjo Jukić u svojem dělu ''Zemljopis i Povjestnica Bosne'' (1851) tvrdi že jest Bosnija jedyna turečska (osmanska) krajina ktora je ostala čista bez govoritelja turčeskogo. Takože tvrdi: "[…] v Bosniji se ne govori nijedin jezyk kromě bosnijskogo."<ref>{{Cite book|last=Jukić|first=Ivan Franjo|url=https://books.google.ba/books?id=t9xBAAAAYAAJ|title=Zemljopis i povjestnica Bosne|publisher=Bérzotiskom narodne tiskarnice dra. Ljudevita Gaja|year=1990|location=Zagreb|pages=16|orig-year=1851}}</ref>
* Ivan Kukuljević Sakcinski, hrvatsky pisatelj i historik u svojem dělu ''Putovanje po Bosni'' (1858) tvrdi: "Turečsky Bosnjak ne jest Turek, jer mohamedovsky věrozakon ne je razrušil nrav slovjansku v njem, ni ljubov za obyčaje i jezyk njego pradědkov. Ja byh skazal že turčesky Bosnjak kako prědže govori najčistějši bosnijsky, kogda-nebud hče že ne měšaje turečska slova."<ref>{{Cite book|last=Kukuljević Sakcinski|first=Ivan|url=https://books.google.se/books?id=S_EDAAAAYAAJ&printsec=frontcover&redir_esc=y#v=onepage&q=114&f=false|title=Putovanje po Bosni|publisher=Tiskom narodne tiskarnice dra. Ljudevita Gaja|year=1858|location=Zagreb|pages=114}}</ref>

== Zapisky ==
{{notelist}}

== Iztočniky ==
<references />

== Vněšnje linky ==
{{Vikipedija na jezyku|bs}}

{{Slovjanske jezyky}}

[[Category:Slovjanske jezyky]]
[[Category:Bosnija i Hercegovina]]

[[d:Q9303]]