Vojtek (medvěd)
Vojtek (pol.: Wojtek; ang.: Wojtek, Voytek, diminutiv od imena Wojciech; 1942–1963) byl sirijsky koričnevy medvěd, ktory byl kupjeny kako medvědže na želězničnoj stanciji v Hamadanu (Iran) vojinami poljskogo Drugogo korpusa, ktore byli evakuovane iz Sovětskogo sojuza. Da by dostati jemu jedu i transport, jego pozdněje oficialno verbovali kako vojina s redom rednika, i potom avansovali do korporala.[1]
On sprovadžal boljšest poljskogo Drugogo korpusa do Italije i služil v 22. kompaniji artilerijskoj dostavky. Podčas bitvy v Monte-Kasinu (Italija) v 1944 roku, Vojtek pomagal prěměščati krabky i amuniciju i stal znamenitostju, posěčajuči generalov i državnikov sojuznikov.
Poslě vojny, on byl izvoljnjeny iz Poljskogo vojska i žil ostatok žitja v Edinburžskom zoologičnom parku v Škotskě.
HistorijaEdit
Vesnoju 1942 roka Vojsko Andersa odjehalo iz Sovětskogo sojuza v Iran, buduči sostavjeno tysečami poljskyh gradžanov, ktore byli deportovane v gulagy poslě sovětskogo vpada v Poljsku v 1939 roku. V času odpočnogo zajezda nedaleko od grada Hamadan na puti v Tehran 8 aprilja 1942 roka, grupa poljskyh vojinov sustrětela mladogo iranskogo hlapca, ktory našel medvěda poslě togo, kogda jegova matka byla zastrěljena lovcami. Jednoj iz gradžanskyh běžencev šred njih, 18-lětna Ireně Bokěvič (pol.: Irena Bokiewicz), velmi poljubil se medvedže, čto pobudilo poručnika Anatolja Tarnověcki (pol.: Anatol Tarnowiecki) kupiti mladogo medvěda, ktory potom provedl 3 měseca v poljskom lagerju běžencev, ktory byl ustanovjeny nedaleko od Tehrana, glavno pod opekoju Ireny.[2] V avgustu medvěd byl podarovany 2. transportnoj kompanije, ktora pozdněje stala 22. kompanijeju artilerijskoj dostavky, i on byl narěčeny vojinami Vojtkom.
Vojtek prvonačelno imal zagadku s goltanjem i jego krmili gustym mlěkom iz staroj butylky od vodky. Jemu pozdněje načeli davati ovoče, marmeladu, med i sirop i jego često nagradžali pivom, ktory stal jegovym omiljenym napitkom. On takože poljubil kurenje (ili jedanje) cigaret.[3][4] On ljubil boriti se s vojinami i byl obučeny privitati pri prědstavjenju. Vojtek stal prědmetom priteganja dlja vojinov i gradžan i skoro stal neoficialjnym maskotom vseh jedinic pobližno. S 22. kompanijeju on prěměščal se do Iraku i onogda črěz Siriju, Palestinu i Egipt.[5]
Rednik VojtekEdit
Da by prěnesti Vojtka na britansku transportnu lod, kogda jedinica poplynula s ostalym Drugym korpusom od Egipta, da by boriti se zajedno s britanskym 8. vojskom v Italjanskoj kampanijě, Vojtek byl oficialjno vključeny v Poljsko vojsko kako rednik i byl zaregistrovany kako vojin 22. kompanije artilerijskoj dostavky. Henryku Zahareviču (pol.: Henryk Zacharewicz) i Dymitru Šavlugo (pol.: Dymitr Szawlugo) bylo poručeno opekati jego.
Kako zaregistrovany vojin Kompanije, so svojeju izplatoju, redom i serijnym nomerom, on žil s inymi ljudjami v šatrah ili v osoblivoj drěvěnoj krabkě, ktoru vozili avtomobilom. Po mnogym razkazam, podčas bitvy v Monte-Kasinu Vojtek pomogal nositi 100-funtove krabky i 25-funtove artilerijske luščiny, vse bez nijednogo upada.[7] V znak poznanja jego popularnosti, centrala utvrdila izobraženje medvěda, ktore nese artilerijsku luščinu, kako oficialny gerb 22. kompanije.[5]
Poslě vojnyEdit
Poslě konca Drugoj světovoj vojny v 1945 roku Vojtek byl prěvezeny s ostaloj 22. kompanijeju v Bervikšir v Škotskě.
Poslě demobilizacije 15 novembra 1947 roka Vojtek byl oddany v Edinburžsky zoologičny park, kde on provedl ostatok svojego žitja i byl često posěčajemy žurnalistami i byvšimi poljskymi vojinami, něktore iz ktoryh metali jemu cigarety, ktore on prodolžal jěsti, jerbo nikto ne zapaljal jih dlja jego.[8]
Čuvanje medij vložilo v popularnost Vojtka. On byl čestym gostem v programě BBC dlja dětij Blue Peter.[9]
Vojtek umrel v decembru 1963 roka v vozrastu 21 rokov. Na vrěme jegovoj smrti on važil blizno 220 kilogramov i imal rast bolje 1,8 metrov.[5]
PametEdit
Mnoge pametniky vojinu-medvědu vključajut pametnu dosku v Imperskom vojennom muzeju i skulpturu Devida Hardinga v Muzeju Sikorskogo v Londonu. 25 aprilja 2013 roka Krakovsky gradsky sovět rěšil postaviti statuju Vojtku v parku Jordana. Ona byla odslanjana 18 maja 2014, na 70-lětje bitvy v Monte-Kasinu.[10][11]
13 septembra 2013 roka gradsky sovět Edinbro utvrdil postavjenje bronzovoj statuje Vojtku raboty Alana Biti Heriota v parku Princes-strit-gardens.[12] Odslonjena 7 novembra 2015, ona prědstavjaje hodžečego razom Vojtka i vojina poljskogo vojska. 4-metrovy reljef pokazyvaje put Vojtka iz Egipta do Škotsky s Poljskym vojskom.[13][14]
30 decembra 2011 roka film Wojtek: The Bear That Went to War (Vojtek: Medvěd, ktory pošel na vojnu) byl pokazany na BBC Two Scotland s razkazom od Brajana Bleseda.[15]
IztočnikyEdit
- ↑ Pomnik legendarnego niedźwiedzia Wojtka stanął w Krakowie (na poljskom). Telewizja Polska, 2014
- ↑ O niedźwiedziu, który był polskim żołnierzem (na poljskom). Wiosna/Lato, 2013
- ↑ Wojtek wraca (na poljskom). Polityka, 2008
- ↑ Smarter than the average bear .. by far (na anglijskom). 2007
- ↑ 5.0 5.1 5.2 Private Wojtek, the 35 stone bear who battled Nazis to be remembered with statue (na anglijskom). 2010
- ↑ Adelj Sanson. 'Private Wojtek' alias Voytek, ein Bär im Dienste der Armee (na němečskom). Suite101, 2013
- ↑ Ajlin Or. Wojtek the Bear – Polish War Hero (na anglijskom). Birlinn Publishers, 2010
- ↑ Bet Hejl. The hero bear who went to war (and loved a smoke and a beer) (na anglijskom). 2008
- ↑ The story of Wojtek – the soldier bear who was promoted to Corporal (na anglijskom). iNews, 2017
- ↑ Krakow votes for WWII soldier bear statue (na anglijskom). 2013
- ↑ Pilnuj Polski. Niedźwiedź Wojtek będzie miał swój pomnik w krakowskim Parku Jordana (na poljskom). Wpolityce.pl, 2014
- ↑ The Statue (na anglijskom). Wojtek Memorial Trust.
- ↑ Devid Makkan. Prince Street Gardens statue of Polish army bear (na anglijskom). 2013
- ↑ Niedźwiedź Wojtek w Princes Street Gardens (na poljskom). Emito.net, 2013
- ↑ Wojtek: The Bear That Went to War (na anglijskom). 2011
Vněšnje linkyEdit
- Sej zapis sodržaje prěvod iz zapisa «Wojtek (bear)» v Vikipedijě na anglijskom (spis avtorov; dozvolenje CC BY-SA 3.0 Unported)