Jezyčna igra
Igra jest matematičny model konflikta.[1] Da by jego razrěšiti igrači priměnjajut strategije (možne, suglasne s pravilami igry sposoby postupanja igračev i koalicij). Iz drugoj strany filosof Ljutvig Vitgenštajn definiuje jezyčnu igru kako cělost, koja je složena iz jezyka i dějanij, v ktore on jest vpletomy, napr. pozdrav.[2]
Od davna retorika interesovala se zapytanjami, koji dnešnje imajut nazvanje jezyčna igra, napr. aliteracija PPPP - Poljska Partija Prijateljev Piva (pol.: PPPP - Polska Partia Przyjaciół Piwa). Irlandsky pisatelj Džejms Džojs v jednom iz svojih romanov priměnil osoblivoju igru s cělju izraziti protivrěčno odnošenje k svojemu rodnomu gradu. V trěh slovah trikratno povtoril jednu glasku: Dear Dirty Dublin[3] (doslovno „Dragy nečisty Dublin”). Trikratno povtarjanje jednoj glasky je svezano s magičnym mysljenjem, čto ova podobnost ne jest slučajna. Aliteracija harakterizuje strategiju zvukovoj formy.
Drugi tip je strategija etimologičnoj reinterpretacije. Artist političnogo kabare[4] umyslno odnosi se k prostomu slovu, napr. pol.:sklep ‘magazin’, kako k skračenju: SKLEP - stój kliencie lub ewentualnie poproś (doslovno „MAGAZIN - stoji kliente ili eventualno poprosi”), da by izraziti kritiku deficita tovarov v magazinah konca sedmdesetyh dvadesetogo stolětja v Poljskě. Mesarnja imala v poljskom kabaretu psevdojaponsko nazvanje nage haky.
Čto tyče se medžutekstovoj strategije, znany i popularny tekst jest nositelj ritma v novom tekstu, obyčno satiričnom.[5]
| Znany poljsky tekst | Doslovny medžuslovjansky prěvod | Novy poljsky tekst | Doslovny medžuslovjansky prěvod |
|---|---|---|---|
| Kto ty jesteś? | Kto ty jesi? | Kto ty jesteś? | Kto ty jesi? |
| Polak mały. | Poljak maly. | Człowiek znikąd. | Člověk odnikud. |
| Jaki znak twój? | Kaky znak tvoj? | Twoje hasło? | Tvoje gaslo? |
| Orzeł biały | Orel běly. | Walczyć z kliką. | Boriti se s klikoju. |
Termin jezyčna igra v publikacijah interlingvistov odnosi se k hudožnomu eksperimentu, v kojem avtor zamysljaje novy jezyk, da by ulegšati čitateljam ili zriteljam izobraženogo fantastičnogo světa iluziju prěbyvanja v realnom světu.
Iztočniky
- ↑ Микиша, Анатолий Михайлов; Орлов, Всеволод Борисович (1980). Толковый математический словарь. Основные термины. Москва: Русский язык. str. 39.
- ↑ Wittgenstein, Ludwig (2001). Philosophische Untersuchungen. Frankfurt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft. ISBN 3-518-58312-3.
- ↑ Joyce, James (1922). "Ulysses".
- ↑ Laskowik & Smoleń (1980). "Z tyłu sklepu". YouTube.
- ↑ Szczerbowski, Tadeusz (1994). O grach językowych w tekstach polskiego i rosyjskiego kabaretu lat osiemdziesiątych. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN. str. 94, 121–122. ISBN 83-85579-27-3.