Poljska
| pol.: Polska | |
| Obča informacija | |
|---|---|
| Polna nazva | Republika Poljska pol.: Rzeczpospolita Polska |
| Himn | Mazurek Dąbrowskiego |
| Glavny i najbolši grad | Varšava |
| Služebne jezyky | poljsky jezyk |
| Državna forma | unitarna poluprezidentska republika |
| Statistika | |
| Plošča | 312696[1] km² (69.) |
| Naseljeńje |
|
| Valuta | zloty (PLN) |
| Časova zona | |
| Kod ISO 3166 | PL |
 Poljska na kartě | |
| Koordinaty: 52°N 20°E | |
.svg)
Poljska, služebno Republika Poljska, jest država v Centralnoj Evropě. Graniči s Litvoju i Kaliningradskoju oblastju Rosije na sěveroiztoku, Bělorusju i Ukrajinoju na iztoku, Slovakijeju i Čehijeju na jugu i Němcijeju na zapadu, a takože imaje izhod k Baltičskomu morju na sěveru. Poljska imaje površinu v 312696 km² i děli se na 16 administrativnyh krajin. Naseljeńje Poljsky jest bliz 38.5 milionov ljudij, čto dělaje ju 5. najljudnoju državoju v Evropejskom sojuzu. Glavny i najveliky grad Poljsky jest Varšava. Ine velike grady sut Krakov, Lodz, Vroclav, Poznanj, Gdanjsk i Ščecin.
Ljudi žili na ozemjah Poljsky na protežeńju tysečev rokov. Po pozdnoj antičnosti one stali obširno raznorodne, kogda razne kultury i plemena sělili se na prostorah Centralnoevropejskoj ravniny. Jednakože konečno krajinu prěvažili zapadni poljani, ktore dali Poljske jej ime. Založeńje poljskoj državnosti možno datovati 966 rokom, kogdy paganski vladar Měško 1. obratil se v katolicizm. Kraljevstvo Poljska bylo osnovano v 1025 roku Boleslavom 1. Hrabrym. Historično Poljska byla blizka s Velikym knežstvom Litovskym i v 1569 roku jih mnogolětny političny svez byl utvrdženy črěz Ljublinsku uniju. Tuta unija stvorila Poljsko-litovsko sodružstvo, jednu iz najvelikyh (bolje 1 miliona km² v površině) i najljudnyh držav v Evropě 16. i 17. stolětja s jedinstveno liberalnym političnym ustrojem.
Poslě smenšeńja blagostańja Sodružstva državu razdělili medžu Rosijskoju imperijeju, Avstrijskoju imperijeju i Prusijeju. V 1918 roku Poljska vratila nezaležnost črěz Versaljsky dogovor. Poslě serije sporov za ozemja s susědami Poljska iznova stala ključnoju učestniceju evropejskoj politiky. V septembru 1939 roka Němcija počela Drugu světovu vojnu vpadom v Poljsku, za ktorym slědoval sovětsky vpad na iztočne ozemja po paktu Molotova-Ribentropa. Kolo 6 milionov polskyh gradžanov, vključajuči 3 miliona jevrejev v Poljskě, izgynuli v čas vojny od němečskyh dějanij. Poslě vojny Sovětsky sojuz stvoril Poljsku narodnu republiku, ktora stala čestju Iztočnogo bloka i čestju Varšavskogo dogovora medžu komunističnymi državami v čas hladnoj vojny. Poslě sobytij 1989 roka komunistična vlada byla zakončena i Poljska stala poluprezidentskoju demokratičnoju republikoju.
Administrativny poděl[izměniti | izměniti kod]
Poljska děli se na 16 vojevodstv (pol.: województwo), 379 povětov (pol.: powiat) i 2489 gmin (pol.: gmina).
Poljske vojevodstva:
- Doljnosilezsko vojevodstvo (pol.: Województwo dolnośląskie)
- Kujavsko-Pomorsko vojevodstvo (pol.: Województwo kujawsko-pomorskie)
- ljublinsko vojevodstvo (pol.: Województwo lubelskie)
- ljubussko vojevodstvo (pol.: Województwo lubuskie)
- Lodzsko vojevodstvo (pol.: Województwo łódzkie)
- Malopoljsko vojevodstvo (pol.: Województwo małopolskie)
- Mazovečsko vojevodstvo (pol.: Województwo mazowieckie)
- Opoljsko vojevodstvo (pol.: Województwo opolskie)
- Podkarpatsko vojevodstvo (pol.: Województwo podkarpackie)
- Podlěssko vojevodstvo (pol.: Województwo podlaskie)
- Pomorsko vojevodstvo (pol.: Województwo pomorskie)
- Slezsko vojevodstvo (pol.: Województwo śląskie)
- Svetokrižsko vojevodstvo (pol.: Województwo świetokrzyskie)
- Varminsko-Mazursko vojevodstvo (pol.: Województwo warmińsko-mazurskie)
- Velikopoljsko vojevodstvo (pol.: Województwo wielkopolskie)
- Zapadnopomorsko vojevodstvo (pol.: Województwo zachodniopomorskie)
Iztočniky[izměniti | izměniti kod]
- ↑ GUS. "Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018 roku" (na poljskom).
- ↑ demografia.stat.gov.pl/. "Population. Size and structure and vital statistics in Poland by territorial division. As of December 31, 2019". stat.gov.pl.
Vněšnje linky[izměniti | izměniti kod]
- Tutoj članok imaje prěvod iz članka «Poland» v Vikipediji na anglijskom (spis avtorov; dozvoljeńje CC BY-SA 3.0 Unported).